Szybki sztag (tack), na małej desce

Zwrot przez sztag na małej desce (tzw. szybki sztag, ang. „Tack”) to zaawansowana odmiana znanego wszystkim początkującym  zwrotu na wiatr. Skutecznie wykonywany zwrot pozwala zdobyć cenną wysokość podczas halsówki, oraz w przypadku warunków on-shore, uniknąć ryzyka uszkodzenia statecznika o dno przy brzegu. Umiejętne wykonywanie szybkiego sztagu przydaje się zarówno zaawansowanym windsurferom jak i początkującym. Istnieją różnice pomiędzy sztagiem na desce o szer. 1m, a sztagiem na desce o szer. 50cm, dlatego postaram się przekazać informacje uniwersalne, które przydadzą się dla każdego windsurfera, niezależnie od rodzaju sprzętu. Zdecydowanie na początek zalecam naukę, oraz szlifowanie techniki na wodzie, przy niewielkim zafalowaniu  i sile wiatru umożliwiające osiągnięcie pełnego ślizgu. 

Ciekawostki:

• Szybki sztag wykonujemy na 3 kroki lub mniej. Im mniejsza ilość kroków tym mniejsze prawdopodobieństwo utraty równowagi lub popełnienia błędu, oraz szybsza rotacja.
• Zwrot na wiatr na małej desce i przy mocnym wietrze jest trudniejszy technicznie od zwrotu z wiatrem.
• Uczący się szybkiego sztagu, najczęściej wpadają do wody podczas przejścia z jednej strony bomu na drugą. Spowodowane jest to utratą ciągu na żaglu, przez co deska tracąc prędkość – traci stabilność/wyporność.
• Gdy żagiel traci ciąg, umiejętne rozłożenie ciężaru ciała i wykorzystanie słabnącego pędu deski podczas zwrotu, pozwala utrzymać ją na wodzie, nawet jeżeli wyporność jest bardzo niewielka.
• Im szybszy sztag, tym mniejsza szansa utraty równowagi.

Sprzęt:

Na początek do nauki, jeżeli tylko masz taką możliwość, polecam zastosować deski szkoleniowe, o wyporności pozwalającej na bezproblemowe utrzymanie się na desce mimo słabego wiatru. Dla osób pewnych swoich umiejętności i nie bojących się upadków do wody, deski ślizgowe i żagle o znacznej powierzchni również nie będą przeszkodą podczas nauki. Dla osób chcących ukierunkować swoje umiejętności pod małe zestawy i silny wiatr, deski o mniejszej wyporności oraz żagle o małej powierzchni, to też świetny sprzęt do nauki.

Podstawowe różnice podczas wykonywania zwrotu w zależności od sprzętu:

• Deski duże i cięższe, wolniej skręcają na wiatr (im słabszy wiatr w żaglu, tym wolniejszy skręt), przez co czas jaki deska będzie potrzebować, aby przejść linię wiatru będzie dłuższy.
• Deski małe, szybciej skręcają na wiatr (im mocniejszy wiatr w żaglu, tym szybszy skręt), przez co dzięki wykorzystaniu skrętności deski, istnieje możliwość wykonania szybkiego sztagu na bardzo małych i lekkich deskach.
• Żagle duże mają sporą masę i są stosowane do bardziej wypornych desek, przez co zwrot może trwać nieco dłużej, a do jego wykonania potrzeba będzie użyć nieco więcej siły mięśni.
• Żagle małe mają mniejszą masę (również mniejszy Ciąg), więc przy zastosowaniu mniej skrętnej (bardziej wypornej/większej) deski, potrzeba będzie użyć więcej techniki i lepiej wyczuć ciąg na żaglu, aby wprowadzić deskę w skręt.
• Przy zastosowaniu małej deski i małego żagla, konieczny jest spory ciąg na żaglu, sporo techniki, oraz manewr musi być wykonany szybko.

Mam nadzieję zrozumiałeś dlaczego szybki sztag przydaje się szczególnie podczas mocnego wiatru, gdzie pod nogami mamy mało wyporną deską, a w rękach trzymamy żagiel o małej powierzchni. Jeżeli Twoja skuteczność wykonywania tego zwrotu na wypornej desce i słabych warunkach wiatrowych, doszła już niemalże do perfekcji, koniecznie próbuj na mniej wypornych deskach i podczas większego wiatru. Tylko w taki sposób Twój SKILL pójdzie jeszcze bardziej do przodu. Zapisz sobie te 5 podpunktów i w zależności od tego na jakim sprzęcie w danej chwili pływasz, za każdym razem gdy wpadniesz do wody, spróbuj ustosunkować się do powyższych wskazówek. 

Wykonanie:

O ile wykonanie zwrotu przez sztag w pełnym ślizgu jest bardzo trudne, o tyle aby rozpocząć przygodę z tym manewrem na małej desce, potrzebny jest dobry ślizg. Związane jest to z tym aby w chwili kiedy deska zacznie nam ostrzyć, utrzymywać możliwie dużą prędkość, ponieważ każda utrata prędkości spowoduje zmniejszenie wyporności deski, a co za tym idzie – utratę równowagi.

Płynąc półwiatrem w ślizgu, wypinam się z linek trapezowych, a następnie zaczynam płynąć na wiatr. Jednocześnie staram się przenosić ciężar ciała na pięty stóp i lekko wybierać żagiel.

Gdy deska znajdzie się w bajdewindzie, wyjmuję nogi ze strapów. Przednią nogę stawiam po stronie zawietrznej deski przed masztem, tak aby palce stopy wskazywały mi rufę, a pięta dziób (jest to bardzo ważne, ponieważ dzięki takiemu ustawieniu stopy będę miał wystarczająco miejsca przy maszcie, aby przejść stopami w dalszej fazie zwrotu na drugą stronę deski). Tylną stopę stawiam przy przednich strapach. Ciężar ciała zaczynam przenosić nad deskę po przez nogę przy maszcie. Puszczam bom ręką masztową i łapię nią za maszt (można również trzymać za bom blisko masztu). Rękę szotową przesuwam bliżej masztu (zazwyczaj w okolice linek trapezowych). 

Przez cały czas żagiel utrzymuję nad rufą deski, wybieram go rękę szotową i utrzymuję lekki ciąg, aby deska jednocześnie ostrzyła i wykonywała skręt (przy słabszym wietrze i mniej skrętnej desce, żagiel należy utrzymywać nisko nad wodą i nad rufą deski).

W momencie gdy dziób deski przejdzie linię wiatru, puszczam bom ręką szotową i przekładam ją na drugą stronę bomu przy maszcie. Rękę którą trzymałem na maszcie, przekładam na bom od strony rogu szotowego. W tym samym momencie nogę którą utrzymywałem na rufie stawiam przed paletę, a starą nogę przy maszcie odkładam na rufę już na drugim halsie. Właśnie wykonałem dwa kroki na desce, pozostał mi jeszcze jeden.

Po przejściu na drugą stronę żagla i zmianie halsu, deska dalej pozostaje ustawiona dziobem do wiatru. W takiej sytuacji, stopę która pozostała przy palecie od strony dziobowej, należy przenieść na rufę za paletą i ustawić ją palcami w stronę dziobu deski. Jest to ostatni trzeci krok stopami jaki wykonuję podczas tego zwrotu. Ręką szotową wybieram żagiel, zwieszam się na bomie, odpadam deską od wiatru i stabilizuje pędnik na nowym halsie.

W skrócie:

Praca nóg:

Ostrzenie

• Ostrzę, wyjmuję nogi ze strapów.
• Przednią nogę ustawiam przed masztem po stronie zawietrznej deski (palce stopy patrzą na rufę, pięta w stronę dziobu)  
• Nogę na rufie ustawiam przy przednich strapach.

Rotacja

• Nogę na rufie, dokładam do nogi na dziobie. (krok 1)
• Starą nogę dziobową, odstawiam na rufę przy strapach (krok 2)

Odpadanie

• Będąc na nowym halsie, nową nogę dziobową przekładam za maszt od strony rufy i układam ją palcami w stronę dziobu deski. (krok 3)

Praca rąk:

Ostrzenie

• Ostrzę, dokładam rękę masztową na maszt.
• Ręką szotową, łapię za bom na wysokości linek trapezowych.

Rotacja

• Starą rękę szotową przekładam nad starą ręką masztową, łapiąc po drugiej stronie żagla za bom ok. 20-30 cm od masztu.
• Starę rękę masztową przekładam pod nową ręką masztową, za bom od strony rogu szotowego po drugiej stronie żagla.

Odpadanie

• Poszerzam uchwyt rąk na bomie i wybieram żagiel na nowym halsie.